ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရး ဘယ္ေလာက္ တုိးတက္လာ

ဒီတပတ္ ျမန္မာ့မ်က္ေမွာက္ေရးရာ အစီအစဥ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနဟာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ ေမာ္ေတာ္ကားႀကီး ေခ်ာက္ထဲဲျပဳတ္က်သလို ယိုယြင္းသြားခဲ႔တယ္လို႔ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Human Rights Watch ေခၚ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။ ဒါဟာ တကယ္ပဲလား။ ဒီသံုးသပ္ခ်က္  ဘယ္ေလာက္မွန္သလဲ။ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ ဘန္ေကာက္အေျခစိုက္ အရာရွိတဦးျဖစ္တဲ့ Phil Robertson နဲ႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ထားပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ Phil Robertson တို႔ရဲ ႔ HRW ေခၚတဲ့ အာရွလူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ရဲ ႔ အာရွေရးရာ ညႊန္းၾကားေရးမွဳး Brad Adams က ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဟာ ၂၀၁၄ မွာ Car crash ေျခာက္ထဲကို ကားႀကီးထိုးက်သြားသလိုပဲ မွတ္ခ်က္ေရးထားပါတယ္။ ဒါကို လူတုိင္း လက္ခံၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီမတိုင္ခင္ (၂) ႏွစ္က ပံုမွန္တိုးတက္မႈ ရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုထားေလေတာ့ ဘာေတြကိုမ်ား ခင္မ်ားတုိ႔က တိုးတက္မႈလို႔ ခင္မ်ားတုိ႔က တြက္ခဲ့ၾကသလဲဆိုတာကို အရင္ဆံုး ရွင္းျပပါ။

Phil Robertson ။ ။ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္တခ်ဳိ ႔ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ အခုေတာ့ ျပန္ရုတ္သြားပါၿပီ။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား အမ်ားအျပား လြတ္ေပးခဲ့တာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝးဆႏၵျပသူေတြကို ဖမ္းဆီးရံုးတင္ၿပီး အမ်ားအျပား ေထာင္ခ်တာကို ျပန္ေတြ႔ေနရပါၿပီ။ ဆိုေတာ့ အခုအခါ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ပိုေတာင္ မ်ားလာပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ ေရြးေကာက္ပြဲ နီးကပ္လာခ်ိန္မွာ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ကာကြယ္မႈ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းလာပါတယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး စံေတြနဲ႔ လံုးဝဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ၂၀၁၄ မတိုင္မီ (၂) ႏွစ္ တုိးတက္မႈဆုိတဲ့ကာလထဲမွာ ဖြဲ႔စည္းပံုဥပေဒကို ျပန္ျပင္ပါမယ္။ ၁၉၈၂ ႏိုင္ငံသားဥပေဒကို ျပန္ျပင္ပါမယ္လို႔လဲ ကတိမေပးခဲ့ပါဘူး။ ဆိုေတာ့ ဒီအခ်က္ေတြမွာ အဓိကအားျဖင့္ ဟိုတုန္းကလဲ ဘာမွမထူးျခားဘူး။ အခုလဲ ဘာမွမထူးျခားလာဘူးလို႔ ေျပာရမွာေပါ့။

Phil Robertson ။ ။ ဖြဲ႔စည္းပံု ျပင္ဆင္ေရး ဆႏၵခံယူပြဲအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အစိုးရက တကယ္လုပ္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတယ္ဆိုရင္ သိပ္ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုရဲ ႔ ဘယ္အခ်က္ေတြကို ျပင္မယ္ဆိုတာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရပါဘူး။ ၅၉(စ) ကို ျပင္မလား။ (၄၃၆) ျပင္မလား။ လူထုအမ်ားစု ေတာင္းဆုိတင္ျပတာ၊ လက္မွတ္ထိုး တင္ျပတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစိုးရဘက္က လံုးဝပြင့္လင္း ျမင္သာမႈ မရွိပါဘူး။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အျဖဴေရာင္ကဒ္ (White Card) ကိုင္ေဆာင္ထားသူေတြရဲ ႔ မဲေပးခြင့္ကို ျပန္လည္ရုတ္သိမ္းလိုက္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီလုပ္ရပ္ဟာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြသာမက နယ္စပ္ေဒသေန တျခားလူေတြ။ တခါမွ မွတ္ပံုတင္ မရွိခဲ့ဘူးတဲ့သူေတြကိုပါ ထိခိုက္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီလူမ်ုိးေရးကိစၥကို မေမးခင္ ႏုိင္ငံတကာ အထူးသျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ဘာျဖစ္လို႔ ၂၀၁၄ မတုိင္ခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို အလုအယက္ ဝင္ေနခဲ့ၾကတာလဲ။ သူတုိ႔က သူတုိ႔ရဲ ႔ အက်ဳိးစီးပြားတခုတည္းကို ၾကည့္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရး လုယူခံေနရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္သူေတြကို ဂရုမစိုက္တဲ့သေဘာ ျဖစ္မေနဘူးလား။ အဲဒီတုန္းကလဲ ဘာမွမတိုးတက္ခဲ့ဘဲနဲ႔ အတင္းလုၿပီး ဝင္ေနၾကေတာ့။

Phil Robertson ။ ။ ဒါဟာလဲ တစိတ္တေဒသ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတုိ႔ဟာ ရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏံွမႈနဲ႔ စီးပြားေရး အက်ဳိးအျမတ္ေတြကို မ်က္စိက်ေနၾကတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္အေရး တုိးတက္မႈအစအနကို စေတြ႔လုိက္ရတာနဲ႔ ဒါေတြ ေတာက္ေလွ်ာက္တိုးတက္လာေတာ့မွာလို႔ ယူဆခဲ့ၾကတာဟာ အေတာ္ေလး “အ”တယ္လို႔ ဆိုရပါမယ္။ အထူးသျဖင့္ ဥေရာပသမဂၢက ဒီလိုယူဆခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ ယူဆခဲ့သလို လံုးဝျဖစ္မလာခဲ့ပါဘူး။ အခုေတာ့ ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဟာ သိသိသာသာ ေနာက္ျပန္ဆုတ္သြားၿပီဆုိတာ လူတိုင္းသေဘာေပါက္သြားၾကပါၿပီ။ ေျမယာျပႆနာေတြ၊ ျခစားပ်က္စီးမႈ ျပႆနာေတြအျပင္၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိေရး၊ လူတိုင္းပါဝင္ႏိုင္တဲ့ ဒီမုိကေရစီ ထြန္းကားေရးစတာေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလုိ အေျခခံျပႆနာေတြ မေျပလည္ဘဲ လူ႔အခြင့္အေရးကို အေျခခံတဲ့ ျဖစ္ထြန္းမႈမရွိဘဲ သြားေရာက္ၿပီ ရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏံွၾကမယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးေတြ လုပ္ၾကမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဆံုးရႈံးမႈနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရမွာပါ။ ဒီေတာ့ ခရိုနီစီးပြားေရး စစ္တပ္နဲ႔ ေဝစားမ်ွစား လုပ္ငန္းေတြပဲ ေတြ႔လာရမွာပါ။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုအေျခအေနေတြ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ေနတာကို အစိုးရေတြက သေဘာေပါက္သြားၾကၿပီ။ သေဘာေပါက္ေနၾကၿပီဆုိေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ဆက္ၿပီးလုပ္ေနၾကတာလဲ။ အခုအခါမွာ။ ခင္မ်ားတုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက ဒီအစိုးရေတြအေပၚ လႊမ္းမုိးမႈ တစံုတရာ ေပးႏိုင္တာ မရွိဘူးလား။

Phil Robertson ။ ။ အေျခအေနကို အစိုးရရဲ ႔ တခ်ဳိ ႔ဝန္ႀကီးေတြကို ေျပာျပေပမယ့္ ျပႆနာက ခရိုနီလုပ္ငန္းရွင္ေတြ ရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏံွသူေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္သူတခ်ုိ ႔ဟာ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ အဆက္အသြယ္ ရွိေနၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းအထိ လက္လွမ္းမီသူေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လက္ပံေတာင္းေတာင္မွာဆိုရင္ စစ္တပ္နဲ႔ တရုတ္တုိ႔ ပူးတြဲၿပီး လုပ္ေနၾကတာပါ။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြလည္း သိပ္ေပၚလြင္ ထင္ရွားပါတယ္။ ဒီ ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို အစိုးရက လံုးဝလစ္လ်ဴရႈထားတာပါ။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ မွန္ပါတယ္။ ဒီလို ျပည္ပရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏံွလူေတြကို ခင္မ်ားတုိ႔ မထိန္းႏုိင္ဘူးဆိုရင္ ျမန္မာအစုိးရက လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥကို တာဝန္ယူကာ တုိးတက္မႈရွိေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ဆုိတာ ဘယ္လိုလုိ႔ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေတာ့မလဲ။

Phil Robertson ။ ။ ဒါေပမဲ့ အစိုးရက အဓိက တာဝန္ရွိတာပါ။ ရွင္းေနပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ အစုိးရက ဒါေတြကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖုိ႔အတြက္ အစိုးရမွာ political will ဆႏၵရွိတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔အက်ဳိးကို ဦးတည္ၿပီးေတာ့ လုပ္ေနတာပါ။ ဒါကို ဘယ္သူကမွ ဖိအားမေပးရင္ ဖိအားေပးမယ့္အစား ငါတုိ႔ ရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏံွမႈ ဆက္လုပ္မွာ ဘာမွမစိုးရိမ္နဲ႔ ဆုိတာမ်ဳိး ျဖစ္ေနေတာ့ မခက္ဘူးလား။ ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္ၾကည့္ပါ သမၼတအိုဘားမားကိုယ္တိုင္က ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ အေျခအေနဟာ သူတုိ႔ရဲ ႔ Success Story ငါတုိ႔ရဲ ႔ ေအာင္ျမင္တဲ့လုပ္ရပ္ တခုလုိ႔ မၾကာခဏကို ေျမွာက္ေျမွာက္ေျပာေနတာဆုိေတာ့ ျမန္မာလူထုဘက္က ဘယ္ေလာက္နစ္နာေနေန၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ခံစားေနရ ဆက္လုပ္သြားမယ္လို႔ ေျပာေနတာလို႔ လူေတြက ေထာက္ျပေနၾကတယ္။

Phil Robertson ။ ။ ဒီလုိယူဆခဲ့တယ္ဆုိတာ အခ်ိန္ေစာေနတယ္ဆိုတာ အခုေတာ့ သမၼတအိုဘားမား သေဘာေပါက္သြားၿပီလို က်ေနာ္ ေမ်ွာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါဟာ Success Story ေအာင္ျမင္တဲ့ လုပ္ရပ္တခု မဟုတ္ပါဘူး။ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ၁၉၈၂ ဥပေဒအရ ႏုိင္ငံသားသတ္မွတ္မႈ။ ရခုိင္ျပည္နယ္ အေျခအေန စတဲ့နယ္ပယ္ အားလံုးမွာ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ကတိကဝတ္ေတြ လုိက္နာဖို႔ ပ်က္ကြက္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထင္ရွားဆံုးတခုက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးရံုးဖြင့္ထားရွိဖို႔ သမၼတဦးသိန္းစိန္ က သမၼတအိုဘားမားကို ကတိျပဳခဲ့ေပမယ့္ အခုထိ အရိပ္အေရာင္ေတာင္ မေတြ႔ရေသးပါဘူး။ ဒီအေျခအတိုင္းဆုိရင္ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ ႔ လူ႔အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႔ ခက္ခဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု ၁၉၈၂ ႏုိင္ငံသားဥပေဒအေၾကာင္း ေျပာပါရေစ။ ခင္မ်ားတို႔ HRW ကေတာ့ ဒီဥပေဒဟာ ဖိႏိွပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈအတြက္ ေလာင္စားထုိးေပးေနတာ ျဖစ္တယ္။ … သံုးထားပါတယ္။ အင္မတန္ ေကာင္းမြန္တဲ့ အသံုးအႏႈန္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီကိစၥမွာ က်ေနာ္ နားလည္တာက ႏွစ္ပိုင္းပါဝင္ေနတယ္။ ပထမတပိုင္းက နံမည္ကိစၥ။ ရခိုင္ျပည္နယ္က မူစလင္ေတြက သူတုိ႔ခံယူခ်င္တဲ့ နံမည္အတိုင္းေခၚဖို႔။ သတ္မွတ္ဖို႔ကိစၥ။ ဒုတိယတခုကေတာ့ သူတုိ႔လက္ေတြ႔ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အၾကပ္အတည္းေတြ၊ ဆိုးဝါးတဲ့အေျခအေနေတြ၊ အထူးသျဖင့္ စခန္းေတြထဲမွာ သူတို႔ ခံစားေနရတာေတြ။ ဒီအေျခအေနေတြ တိုးတက္ေအာင္ ေကာင္းမြန္ဖို႔ လုပ္ဖို႔အတြက္ လုပ္ေပးရမယ္။ ဒါက ရွင္းေနပါတယ္။ သို႔ေပမဲ့ ခင္မ်ားတုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက ဒီအေရးထက္ နံမည္ကိစၥကိုပဲ ဘာေၾကာင့္ အေလးအနက္ထားၿပီးေတာ့၊ အေရးတယူ လုပ္ေနၾကတာလဲ။

Phil Robertson ။ ။ လူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒီကိစၥကို အာရံုစိုက္ၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔အျမင္မွာေတာ့ လူေတြကို သူတုိ႔ခံယူခ်င္တဲ့ နံမည္အတိုင္း ေခၚသင့္ပါတယ္။ သူတုိ႔ ရိုဟင္ဂ်ာ ေခၚေစခ်င္ရင္ ဒါဟာ သူတုိ႔ အခြင့္အေရးပါ။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၈၂ ဥပေဒရဲ ႔ ျပႆနာက ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔ ကိုက္ညီျခင္း မရွိတဲ့ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကိုသာမကပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တသက္လံုး ေနလာတဲ့ တရုတ္ေတြ၊ တျခားလူမ်ုိးေတြ တုိင္းရင္းသားေတြကိုလည္း ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ သိသေလာက္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံသား တရုတ္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ရခုိင္ျပည္နယ္က မူစလင္ေတြကိုလည္း ၁၉၈၂ ဥပေဒအရ ႏုိင္ငံသားေပးမယ္။ ဘဂၤလီလို႔ေခၚမယ္လို႔ ေျပာထားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒါ ဘာျပႆနာ ရွိသလဲ။ ေနာက္တခုက HRW တို႔ရဲ ႔ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ဘဂၤလီဆုိတာ Foreigner ႏိုင္ငံျခားသားလုိ႔ အဓိပၸါယ္ေရာက္တယ္လို႔ သံုးထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘဂၤလီဆိုတာ ႏုိင္ငံျခားသား မဟုတ္ဘူးထင္ပါတယ္။ တဘက္ႏုိင္ငံက လူမ်ဳိးေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္လို႔ပဲ ေခၚတာပါ။

Phil Robertson ။ ။ အေျခခံျပႆနာက ဒီနံမည္ကို ဒီလူအုပ္စုက မသံုးဘူးလို႔ ျငင္းပယ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြဟာ သူတုိ႔ကိုသူတို႔ ဘယ္သူဘယ္ဝါဆိုၿပီး သတ္မွတ္ခြင့္ Identify လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးပါ။ အခု ဒီလူေတြ သူတုိ႔ကိုယ္သူတုိ႔ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ ေခၚေနတာကို အစြန္းေရာက္ ရခိုင္ေတြနဲ႔ ဗမာျပည္က တျခားအစြန္းေရာက္ေတြက လူမ်ဳိးေရး ခြဲျခားမႈအတြက္ ႏုိင္ငံေရးအေၾကာင္းတခုအျဖစ္ အသံုးျပဳေနၾကတာပါ။ ေမးစရာက ဒီလူေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တသက္လံုး ေနလာခဲ့သလား။ ေနခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတုိ႔မွာ တျခား သြားစရာ မရွိပါဘူး။ အဆက္အႏြယ္ မရွိပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳစရာ ရွိပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ မွန္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာက သူတုိ႔ ခံယူခ်င္တဲ့ လူမ်ဳိးစု နံမည္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္မျဖစ္ဆုိတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါကို တကယ္ အဆံုးအျဖတ္ ေပးရမွာကလဲ ျမန္မာျပည္ေထာင္စုက တုိင္းရင္းသားေတြ မဟုတ္ဘူးလား။ အခုလဲ သူတုိ႔ကို ႏုိင္ငံသား သတ္မွတ္ပါ။ ဘဂၤလီလို႔ေခၚမယ္။ ဒါကို လက္ခံၾကပါလို႔ ဆိုထားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဥပမာ အဂၤလန္မွာၾကည့္ပါ အိႏိၵယကလူေတြ အမ်ားႀကီးပဲ။ သူတို႔ အဲဒီကို ေရာက္ေနတာ ၾကာေနပါၿပီ။ အိႏိၵယတိုက္နယ္က လူေတြကို Asian လုိ႔ အဲဒီမွာ ေခၚလိုက္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘယ္သူကမွ ငါတုိ႔ကို ဘယ္လို ေခၚရမယ္။ ဘယ္လို သတ္မွတ္ရမယ္လို႔ ေတာင္းဆိုေနတာ တခါမွ မၾကားမိဘူး။

Phil Robertson ။ ။ သူတို႔ ရိုဟင္ဂ်ာလုိ႔ ေခၚတာကိုလည္း အစိုးရက ဆုပ္ကိုင္ၿပီး သူတုိ႔ကို ခ်ဳိးႏိွမ္ဖို႔ အသံုးျပဳေနတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံသား မေပးဘူးလို႔ မေျပာဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ နံမည္ျပႆနာပဲ အဓိက ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

Phil Robertson ။ ။ သူတို႔ကို တင္းျပည့္ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ သတ္မွတ္ရမွာပါ။ ဒုတိယတန္းစား ႏုိင္ငံသားနဲ႔ မရပါဘူး။ Rakhine Action Plan ကိုၾကည့္ရင္ ခြဲျခားဆက္ဆံေရး သေဘာထားကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အစိုးရက ဒီလူ႔အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခု စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကိစၥကို လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ ႏွစ္ဖက္လံုးနဲ႔ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာသင့္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုး ဆက္ေမးခ်င္တာက ခင္မ်ားတို႔ HRW ဟာ အခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကို ဝင္ခြင့္ရၿပီ ဟုတ္ပါတယ္ေနာ္။

Phil Robertson ။ ။ က်ေနာ္ မၾကာခဏ သြားခြင့္ရပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ ႔ အႀကီးတန္း သုေတသနမွဳးတေယာက္ဆုိရင္ သူ႔အခ်ိန္တဝက္ေလာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေနပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တုန္းက သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ ထိပ္တန္းအရာရွိႀကီးေတြ၊ ဝန္ႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႔ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ သူတုိ႔ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရး တုိးတက္လာေအာင္ Human Rights Watch လို အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ရွိပါသလား။

Phil Robertson ။ ။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ကေတာ့ ႀကိဳဆိုတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥကို ဂရုတစိုက္ရွိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တုိ႔ကို ေက်းဇူးတင္တယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပူးေပါင္းတာေတြ ရွိသလို။ တခ်ဳိ ႔ကိစၥေတြမွာေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြရဲ ႔ ေထာက္ျပတာေတြကို ဂရုမစိုက္ဘဲ ဆက္လုပ္ေနတာလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။